Azijski žutonogi stršljen (Vespa velutina nigritorax )
Azijski žutonogi stršljen (Vespa velutina nigritorax )
Vespa velutina nigritorax, poznatija kao žutonogi azijski stršljen, je invazivna vrsta koja je prvi put zabeležena u Evropi 2004. godine, kada je slučajno uneta u jugozapadnu Francusku. Potiče iz Azije gde prirodno nastanjuje područja od severnog Pakistana i severozapadne Indije . Brzo širenje žutonogog azijskog stršljena u Evropi, koje donosi ekološke i ekonomske štete, kao i opasnosti po javno zdravlje zahteva razvijanje efikasnih strategija za rano otkrivanje, kontrolu i sprečavanje daljeg širenja ove štetne vrste. Ova invazivna insekatska vrsta pretežno se hrani insektima i to muvama, socijalnim osama i medonosnim pčelama, Žutonogi stršljen predstavlja pretnju za biodiverzitet zato što se hrani širokim spektrom insekatskih vrsta, uključujući oprašivače i druge korisne insekte.Ova vrsta stršljena uzrokuje ekonomske gubitke ne samo u pčelarstvu, zbog slabljenja pčelinjih zajednica i smanjenja proizvodnje meda, već i u voćarstvu,
usled smanjene efikasnosti oprašivanja, i direktnih šteta na plodovima koje koristi u
ishrani. Ukoliko uočite gnezdo, nemojte pokušavati da ga samostalno uklonite, posebno ako je reč o velikom sekundarnom gnezdu. Umesto toga, preporučujemo da se obratite lokalnom udruženju pčelara, Savezu pčelarskih organizacija Srbije (SPOS) , ili lokalnim službama zaduženim za kontrolu štetočina, koji poseduju potrebno znanje, iskustvo i opremu za bezbedno uklanjanje gnezda, čime se minimizira rizik za vas i vašu okolinu.
Ako je moguće, zabeležite fotografijama ili video snimcima uočene jedinke ili gnezdo i
pošaljite ih na email adresu Centra za biologiju pčela: zutonogi.strsljen@bio.bg.ac.rs, ili
putem poruke na Viber broj: 064 8237942
Stršljeni kao vrste se razlikuju po veličini, obojenosti, raznim morfološkim detaljima, kao i po
detaljima životnog ciklusa. Žutonogog azijskog stršljena (Vespa velutina) karakteriše
dominantno crna boja tela sa uzanom poprečnom narandžastom trakom na prednjem delu
abdomena i širim narandžastim pojasom bliže kraju abdomena. Noge su u osnovi crne, a prema krajevima žute boje, zbog čega se kolokvijalno naziva “žutonogi”. Radilice žutonogog azijskog stršljena variraju u veličini od 17 do 25 mm, dok je matica veća, veličine od 24 do 32 mm. Životni ciklus žutonogog stršljena započinje kada mlada matica (koja je oplođena prošle godine) izlazi iz skrovišta nakon uspešnog prezimljavanja.Ona započinje izgradnju primarnog gnezda, koje uglavnom postavlja na nekom zaklonjenom mestu. Primarno gnezdo je ovalnog oblika, sa otvorom na donjoj strani. Tokom ove faze matica je sama i ranjiva, dok ne odgaji prve radilice. Dok primarna gnezda mogu biti smeštena na pristupačnijim mestima, sekundarna gnezda, koja se grade kasnije tokom godine, obično su visoko u krošnjama listopadnog drveća, i mogu dostići veličinu do 70-80 cm u širini i do 1 metra u dužinu.U ovom većem gnezdu, koje radilice grade sredinom leta, matica polaže jaja, a broj jedinki može dostići i 6000. Razvoj društva prati i povećana potreba za proteinskom hranom, što dovodi do intenziviranja predatorskog pritiska na pčele i razne druge insekte. Od sredine septembra do sredine oktobra, razvoj društva usmeren je na izleganju novih matica i mužjaka, koji zatim napuštaju gnezdo radi parenja. Nakon parenja mužjaci će uginuti, dok se mlade oplođene matice (buduće “osnivačice”) povlače na mesta gde će provesti zimu do narednog proleća.Na kraju sezone gnezdo ostaje napušteno i neće više biti korišćeno.
Naredne godine, nakon zimskog sna, svaka oplođena matica (“osnivačica”) započinje izgradnju novog gnezda – najpre primarnog, a potom i većeg sekundarnog gnezda. Žutonogi azijski stršljen je predator i nije izbirljiv u pogledu hrane. Larve konzumiraju isključivo proteinsku hranu, dok odrasle jedinke pored proteinske hrane unose i slatke tečnosti kao što su nektar ili sokovi voća.
Slika: Canva
Izvor: Dipl.ing.spec. zaštite bilja Svetlana Šućević; PSSS Novi Pazar
